obraz; olej, akryl, płótno; wymiary 180 × 145 cm;
nr inw. DTZSP/975; zakup 2021

W centrum obrazu Julii Curyło Źródło znajduje się malowniczy pejzaż zamknięty w okręgu, niczym widziany przez okrągły otwór lub w szklanej kuli (co może nawiązywać do renesansowych przedstawień stworzenia świata, z Bogiem Ojcem górującym nad kulą z rajskim ogrodem). Krajobraz tworzy zielona równina, zalesione pagórki w oddali oraz zarys gór na horyzoncie, nad którym rozciąga się błękitne, bezchmurne niebo z zawieszonym nisko słońcem.

Na pierwszym planie widać fontannę i bijący z niej strumień wody. Przed nią, na ukwieconej trawie, leży naga kobieta z szeroko rozłożonymi nogami. Jej twarz szczelnie przykrywają długie brązowe włosy; niewidoczne pozostają także obie ręce. Kobiece ciało wyeksponowane w ten sposób na tle sielskiego pejzażu przywodzi na myśl pracę Marcela Duchampa Étant donnés. Równocześnie zamknięty ogród z bijącym źródłem zdaje się odwoływać do tradycyjnego tematu malarstwa średniowiecznego i renesansowego, jakim jest hortus conclusus, wizualnie podkreślający dziewictwo Marii. Podobna ośmiokątna studnia-fontanna – symbol źródła wody życia – pojawia się natomiast w scenie adoracji Baranka Bożego ukazanej przez Huberta i Jana van Eycków na Ołtarzu Gandawskim.

Centralną kompozycję otaczają bieliki amerykańskie (z brązowym upierzeniem ciała i jasną głową oraz zakrzywionym dziobem) – jednak nie prawdziwe ptaki, a dmuchane zabawki, a więc motyw charakterystyczny dla twórczości artystki. Pomiędzy nimi dostrzec można zarys dwóch nagich kobiet z wijącymi się włosami. Do pleców mają przytwierdzone dmuchane ptasie skrzydła, przypominając groteskową wersję syren ze greckiej mitologii. Na samym dole, poniżej kuli z pejzażem, wyrasta pęk białych lilii, symbol czystości.

Tło wypełnia ciemnogranatowa przestrzeń kosmiczna. Zamiast gwiazd widać na nim jednak symbole i elementy naszkicowane białą lub błękitną kreską. Znajdują się wśród nich m.in. zwierzęta z malowideł naskalnych z Lascaux (nad liliami), zaś w górnej strefie – fragmenty równań i wykresów matematycznych, modele atomów oraz sylwetka astronauty.

Źródło prezentowane było m.in. na wystawie indywidualnej Julii Curyło „Moje kosmogonie” w 2018 roku (Galeria Stalowa w Warszawie). Obraz należy do serii „Spaces Series”, w której artystka eksplorowała i łączyła wątki ze świata nauki oraz religii – w obu poszukując odpowiedzi, jak powstał świat – oraz wielokrotnie powracała do postaci astronauty szybującego w kosmosie.

Karolina Dzimira-Zarzycka