fotografia czarno-biała, odbitka żelatynowo-srebrowa, wymiary: 51 × 43 cm
nr inw. DTZSP/977, zakup 2021

Czarno-biała fotografia Zygmunta Rytki Obok sztuki należy do cyklu pod tym samym tytułem, rozwijanego w latach 1986-1991 i częściowo prezentowanego w 1988 roku na wystawie „Obok sztuki” w Galerii FF w Łodzi. Przedstawia autora pochylonego nad górskim potokiem – tatrzańską Białką. Postać mężczyzny jest widoczna tylko częściowo: fragment profilu zasłoniętego włosami oraz nagie ramię. Artysta dotyka ustami wody, pijąc prosto ze strumienia lub składając pocałunek nurtowi rzeki.

Autoportrety w otoczeniu przyrody stanowią wiodący motyw całego cyklu. Niekiedy artysta siedzi w zamyśleniu na tle wodospadu lub tatrzańskich pejzaży, opierając dłoń o czoło w geście głębokiej zadumy, raz na konarze rozłożystego drzewa pozuje niczym Myśliciel dłuta Auguste’a Rodina.

„Idee, teorie, programy, kierunki, tendencje, manifesty i różnorodne poglądy – spojrzenia zależne od wewnętrznego ukształtowania wytwórcy: nikt tego nie ogarnie, nikt nie będzie w stanie opanować tego wszystkiego, całościowo zespolić lub też spójnie opisać. Pozostanie wielka masa przeróżnych poczynań i ogromnie wielki, nieskończony obszar, przed którym staniemy bezradni, chociaż potężnie wyposażeni w zestaw precyzyjnych narzędzi i aparatów wspomagających nasze zmysły” – pisał Rytka w 1986 roku w tekście towarzyszącym cyklowi. Na fotografiach zdaje się manifestować namysł nad sztuką, kulturą, wiedzą, których ogrom pozostaje dla człowieka niemożliwy do opanowania.

Karolina Dzimira-Zarzycka